I. Lịch sử Jameson
John Jameson bắt đầu chế tạo rượu whiskey Ailen tại nhà máy Bow Street vào năm 1780. Năm 1805, con trai ông là John Jameson II tiếp quản công việc tại Bow Street. Hai người con trai khác là William và James sau đó đã mở nhà máy chế tạo rượu tại Marrowbone Lane (William Jameson & Co).
Gia đình Jameson nhanh chóng trở thành đế chế rượu whiskey hàng đầu Ireland, và đến năm 1805, Jameson là một trong những nhà sản xuất whiskey lớn nhất thế giới, với sản lượng 1 triệu gallon mỗi năm.
Trong thế kỷ 20, nhiều biến cố lịch sử đã ảnh hưởng lớn đến việc sản xuất của Jameson. Phong trào Cấm rượu tại Ireland đã làm giảm nhu cầu trong nước, trong khi Chiến tranh Giành Độc Lập và Luật Cấm rượu tại Hoa Kỳ đã tẻ lớn thị trường xuất khẩu.
Đặc biệt, Chiến tranh với Anh khiến Jameson mất quyền tiếp cận thị trường thng th\u1uộc địa, còn Luật Cấm rượu tại Mỹ khiến Jameson mất thị trường xuất khẩu lớn nhất của mình trong nhiều năm.
Lịch sử Jameson
Trong khi đó, những thương hiệu whisky Scotland lại lợi dùng việc vận chuyển lậu qua biên giới Canada - Mỹ. Năm 1966, Nhóm Irish Distillers được thành lập, hợp nhất Jameson, Cork Distillers và John Powers. Tới năm 1976, nhà máy Midleton mới được xây dựng tại Cork, thay thế cho Bow Street.
Từ đó, Midleton trở thành trung tâm sản xuất chính của các thương hiệu whiskey Ailen như Jameson, Midleton, Powers, Redbreast, Spot và Paddy. Năm 1988, tập đoàn Pernod Ricard mua lại Irish Distillers, đồng thời sở hữu thương hiệu Jameson. Ngày nay, nhà máy Bow Street không còn chế tạo rượu mà chỉ hoạt động như một bảo tàng du lịch.
Từ thập niên 1990, doanh số Jameson tăng mạnh. Năm 1996 đạt mốc 1 triệu thùng (12 chai 750ml), năm 2010 vượt mốc 3 triệu và đến năm 2019 lập kỷ lục với hơn 8 triệu thùng bán ra.
II. Quy trình sản xuất Jameson Irish Whiskey
Jameson được sản xuất bằng cách pha trộn giữa whiskey pot still làm từ cả lúa mạch nảy mầm và không nảy mầm (green barley), cùng với whiskey ngũ cốc. Cả hai đều được chưng cất ba lần để tạo ra vị êm mượt đặc trưng.
Lúa mạch được lấy từ các trang trại trong phạm vi 50 dặm quanh nhà máy Midleton tại Cork. Lúa mạch nảy mầm được sấy khô bằng bộ trao đổi nhiệt, sau đó trộn với lúa mạch thường và nước ấm từ sông Dungourney để tạo thành “wort”.
Hỗn hợp này được lên men bằng men, chuyển hóa đường thành cồn, cho ra dung dịch có nồng độ 10–12% ABV gọi là “wash”. Wash sau đó được chưng cất ba lần trong nồi đồng (pot still), tạo ra loại rượu nền có nồng độ khoảng 84,4% ABV, gọi là “New Make Spirit”.
Nước từ sông Dungourney tiếp tục được thêm vào để hạ nồng độ còn 63,3% ABV, sau đó được ủ trong thùng gỗ sồi Mỹ từng đựng bourbon hoặc thùng sherry Tây Ban Nha. Thời gian ủ kéo dài từ 5 đến 7 năm.
Song song đó, whiskey ngũ cốc được sản xuất từ hỗn hợp gồm khoảng 80% ngô và 20% lúa mạch, chưng cất bằng cột chưng cất (column still) và ủ ít nhất 4 năm. Whiskey pot still và whiskey ngũ cốc sau khi đạt độ chín sẽ được pha trộn theo quy trình gọi là “marrying”. Chỉ những loại whiskey được chưng cất và ủ tối thiểu 3 năm tại Ireland mới được công nhận là Irish Whiskey.
III. Các dòng rượu Jameson
1. Jameson Irish Whiskey
Jameson là dòng whiskey pha trộn chưng cất ba lần, có hương vị cân bằng, mượt mà với nốt hương hạt, vani và một chút sherry ngọt ngào. Có thể uống nguyên chất, thêm ít nước hoặc dùng trong cocktail.
Jameson Irish Whiskey
2. Jameson Caskmates Stout Edition
Phiên bản này ra đời từ cuộc trò chuyện giữa Trưởng bộ phận khoa học whiskey của Jameson và một người ủ bia địa phương. Rượu được hoàn thiện trong thùng từng ủ bia stout, mang hương vị đậm đà với chút đắng nhẹ của hoa bia và ca cao, bổ sung cho độ mượt của whiskey pot still.
3. Jameson Caskmates IPA Edition
Phiên bản này được hoàn thiện trong thùng từng ủ bia IPA (Irish Pale Ale), mang lại hương vị hoa cỏ, tươi mát và chút cam chanh rõ nét cùng dư vị hoa bia nhẹ.
Jameson Caskmates
4. Jameson Black Barrel
Black Barrel chứa tỷ lệ whiskey pot still cao hơn bản Jameson truyền thống. Được ủ trong thùng bourbon được đốt lại (re-charred), sản phẩm có vị đậm đà, kết cấu mượt và hậu vị kem mềm mại.
5. Jameson Cooper’s Croze
Thuộc dòng Whiskey Makers Series, tôn vinh tay nghề của Trưởng thợ đóng thùng Ger Buckley. Sản phẩm pha trộn từ whiskey pot still được ủ trong thùng bourbon và sherry đã qua sử dụng, kết hợp với whiskey ngũ cốc ủ trong thùng gỗ sồi Mỹ mới. Có vị ngọt dịu và hậu vị malt rõ rệt.
6. Jameson Blender’s Dog
Blender’s Dog là sự tri ân dành cho nghệ nhân pha trộn Billy Leighton. Có vị bơ kẹo mềm, chút cay nhẹ và tannin, là sản phẩm cân bằng giữa ngọt và cấu trúc.
7. Jameson 18 Year Old Limited Reserve
Whiskey được pha trộn từ các loại pot still và grain whiskey ủ ít nhất 18 năm trong thùng sherry, sau đó hoàn thiện trong thùng bourbon mới trong 6 tháng. Dù đã ngừng sản xuất nhưng vẫn có thể tìm thấy ở một số điểm bán.
8. Jameson Gold Reserve
Pha trộn từ whiskey ngũ cốc ủ trong thùng bourbon và ba loại pot still whiskey: một ủ thùng gỗ sồi Mỹ mới từ 8–10 năm, một ủ thùng bourbon 10–20 năm, và một ủ thùng sherry 10–12 năm. Ngừng sản xuất từ 2017 nhưng vẫn được yêu thích bởi người sành whiskey.
9. Jameson Rarest Vintage Reserve
Là sự kết hợp giữa những loại whiskey pot still lâu năm và whiskey ngũ cốc cực kỳ quý hiếm, ủ trong thùng port pipe ngọt ngào. Có hương vị phức tạp, đậm trái cây và ngọt thanh, được đánh giá là một trong những whiskey Ailen ngon nhất.
IV. Cách thưởng thức Jameson
Jameson uống ngon nhất khi dùng nguyên chất ở nhiệt độ phòng trong ly tulip hoặc ly miệng rộng để cảm nhận đầy đủ hương vị. Có thể thêm chút nước để làm dịu cồn. Có thể dùng với đá nhưng sẽ làm hương vị nhạt đi.
Jameson cũng rất lý tưởng để pha cocktail nhờ hương vị dịu nhẹ. Một số cocktail phổ biến gồm:
Irish Sour: Jameson, nước chanh, syrup
Irish Mule: Jameson, bia gừng, nước cốt chanh
Classic Irish Coffee: Jameson, cà phê nóng, kem tươi
V. Câu hỏi thường gặp
1. Rượu Jameson có phải là loại whiskey phù hợp cho người mới bắt đầu không?
Jameson là một loại whiskey có giá hợp lý và dễ tiếp cận, rất thích hợp cho người mới bắt đầu. Rượu có vị mượt mà, dễ uống và là lựa chọn tuyệt vời để làm quen với thế giới whiskey.
2. Whiskey Ireland hay Scotch tốt hơn?
Whisky Scotland thường có mùi và vị mạnh hơn do lúa mạch được sấy bằng khói than bùn. Trong khi đó, whiskey Ireland mượt và trung tính hơn, dễ dàng sử dụng để pha cocktail. Whisky Scotland được chưng cất hai lần, còn whiskey Ireland được chưng cất ba lần, điều này cũng góp phần tạo nên hương vị êm dịu hơn. Sự lựa chọn phụ thuộc vào khẩu vị và phong cách rượu mà bạn yêu thích.
3. Jack Daniel’s có phải là whiskey Ailen không?
Không. Jack Daniel’s là whiskey Tennessee của Mỹ. Whiskey Ailen được chưng cất ba lần và pha trộn từ lúa mạch nảy mầm, còn Jack Daniel’s được làm từ hỗn hợp trong đó ít nhất 51% là ngô.