Rượu vodka là gì? Lịch sử rượu vodka, nguồn gốc, quy trình sản xuất qua các năm

Chắc hẳn bạn đã không ít lần thưởng thức hoặc nghe về vodka, nhưng liệu bạn có biết câu chuyện đằng sau loại rượu nổi tiếng này? Hãy cùng mình tìm hiểu sâu hơn về định nghĩa rượu vodka là gì, nguồn gốc và lịch sử rượu vodka phát triển qua các thời và, quy trình sản xuất độc đáo của vodka trong bài viết này nhé!

I. Rượu vodka là gì?

Vodka là loại rượu trong suốt có thể được sản xuất bằng bất cứ thứ gì có chứa tinh bột hoặc đường. Bao gồm khoai tây, mật đường củ cải đường và phổ biến nhất là ngũ cốc.

Theo Mục 15 của Quy định Ủy ban Châu Âu số 110/2008 của Nghị viện Châu Âu ngày 15 tháng 1 năm 2008:

“Vodka được định nghĩa là một thức uống rượu mạnh được sản xuất từ rượu Etylic có nguồn gốc nông nghiệp. Rượu này được lên men từ khoai tây, ngũ cốc, hoặc các nguyên liệu nông nghiệp khác, sau đó được chưng cất và tinh chế. Quá trình này có thể bao gồm chưng cất lại hoặc xử lý bằng các chất hỗ trợ (như than hoạt tính) để loại bỏ tạp chất và tạo ra hương vị đặc trưng.”

Quy định (EC) số 110/2008 cũng yêu cầu rằng “Nồng độ cồn tối thiểu tính theo thể tích của rượu vodka phải là 37,5% ABV” và “Các hương liệu chỉ được thêm vào nếu đó là sản phẩm thu được từ quá trình lên men nguyên liệu thô. Ngoài hương vị, sản phẩm còn cung cấp các đặc tính cảm quan đặc biệt”.

Rượu Vodka

Một điểm đáng chú ý là ngày nay, sau một thời gian vận động hành lang, các nhà làm rượu đã chấp nhận rằng vodka không còn bắt buộc phải có yêu cầu về mùi thơm, hương vị và màu sắc cụ thể. Thay vào đó vodka phải đảm bảo 4 yếu tố: nguyên liệu thô, phương pháp lọc, độ tinh khiết và cảm giác êm dịu khi uống, danh tiếng thương hiệu.

II. Nguồn gốc và Lịch sử của rượu vodka

Sản xuất vodka được ghi nhận lần đầu tiên ở Nga vào cuối thế kỷ 9, nhưng nhà máy chưng cất đầu tiên được biết đến tại Khylnovsk, là khoảng hai trăm năm sau đó theo báo cáo trong Biên niên sử Vyatka năm 1174.

Ba Lan tuyên bố đã chưng cất vodka thậm chí sớm hơn vào thế kỷ 8, nhưng vì đây là rượu chưng cất từ rượu vang nên có lẽ phù hợp hơn khi coi nó là một loại brandy thô. Những loại vodka Ba Lan đầu tiên có thể nhận dạng được xuất hiện vào thế kỷ 11, khi chúng được gọi là “gorzalka”, ban đầu được sử dụng làm thuốc.

1. Thuốc và thuốc súng: Giai đoạn sơ khai của rượu vodka

Trong thời Trung Cổ, rượu chưng cất chủ yếu được dùng cho mục đích y học, đồng thời là thành phần trong chế tạo thuốc súng.

Vào thế kỷ 14, một Đại sứ Anh tại Moscow đã mô tả vodka như là quốc tửu của Nga. Đến giữa thế kỷ 16, vodka đã được công nhận là đồ uống quốc gia ở Ba Lan và Phần Lan. Theo Biên niên sử Novgorod năm 1533, vodka ở Nga cũng được sử dụng phổ biến như một loại thuốc (zhiznennia voda – “nước của sự sống”).

Thời đó, Nga sản xuất nhiều loại “vodka” hay còn gọi là “rượu nóng” như: “rượu thường” (standard), “rượu ngon” (cải tiến), và “rượu quý tộc” (loại cao cấp). Ngoài ra còn có loại mạnh hơn, chưng cất hai lần (gọi là “rượu đôi”) hoặc nhiều lần hơn.

Do kỹ thuật sản xuất thô sơ nên vodka thường chứa tạp chất, để che giấu điều này, người ta ướp thêm trái cây, thảo mộc hoặc gia vị.

Hình ảnh rượu Vodka giai đoạn đầu

Vào giữa thế kỷ 15, phương pháp chưng cất bằng nồi (pot still) lần đầu xuất hiện tại Nga. Trước đó, người ta dùng các phương pháp như ướp hương, ủ lâu hoặc làm lạnh để loại bỏ tạp chất. Một cách khác là dùng vảy cá sturgeon (cá tầm) gọi là “karluk” để làm trong rượu.

Chưng cất trở thành bước đầu tiên trong quá trình sản xuất vodka, sau đó rượu được làm trong bằng lòng trắng trứng, sữa hoặc karluk.

Khoảng năm 1450, vodka bắt đầu được sản xuất với quy mô lớn. Lô vodka Nga xuất khẩu đầu tiên sang Thụy Điển diễn ra vào năm 1505. Vodka Ba Lan bắt đầu được xuất khẩu một thế kỷ sau đó từ các trung tâm sản xuất lớn như Posnan và Krakow.

2. Giai đoạn từ năm 1715

Năm 1716, việc sở hữu nhà máy chưng cất trở thành quyền độc quyền của giới quý tộc, những người được cấp thêm các quyền đặc biệt vào năm 1751. Trong khoảng 50 năm tiếp theo, có sự bùng nổ của các loại vodka có hương liệu, nhưng không có nỗ lực nào để chuẩn hóa sản phẩm cơ bản.

Các loại được sản xuất bao gồm: absinthe, quả sồi, hồi, bạch dương, rễ xương bồ, cúc vạn thọ, anh đào, rau diếp xoăn, thì là, gừng, hạt phỉ, cải ngựa, bách xù, chanh, nhựa mastic, bạc hà, cây thanh lương trà, sồi, tiêu, bạc hà cay, mâm xôi, xô thơm, rau chua, mạch nha và dưa hấu!

Một quy trình sản xuất điển hình là chưng cất rượu hai lần, pha loãng với sữa và chưng cất lại, thêm nước để đạt đến độ mạnh yêu cầu và sau đó thêm hương liệu, trước khi chưng cất lần thứ tư và cuối cùng.

Rượu Vodka giai đoạn đầu

Đây không phải là một sản phẩm rẻ tiền và nó vẫn chưa đạt được quy mô sản xuất thực sự lớn. Nó không tìm cách cạnh tranh thương mại với các nhà sản xuất lớn ở Litva, Ba Lan và Phổ.

Vào thế kỷ 18, một giáo sư ở St. Petersburg đã khám phá ra phương pháp tinh chế rượu bằng cách lọc than củi. Nỉ và cát sông đã được sử dụng ở Nga để lọc trong một thời gian.

3. Vodka lan rộng khắp Châu Âu

Trong thế kỷ 19, sự hiện diện của lính Nga trong các cuộc chiến Napoleon giúp vodka lan truyền ra khắp châu Âu. Nhu cầu tăng vọt dẫn đến sự xuất hiện của các loại vodka chất lượng thấp làm từ khoai tây nghiền.

Dù từng có nỗ lực hạn chế số lượng nhà máy chưng cất từ 5.000 xuống còn 2.050 (1860–1890), nhưng không hiệu quả. Đến năm 1894, Nga ban hành luật độc quyền sản xuất và phân phối vodka.

Mục đích là để tăng thu ngân sách và kiểm soát tình trạng nghiện rượu do vodka giá rẻ tràn lan gây ra.

Chỉ đến cuối thế kỷ 19, khi các nhà máy nhà nước bắt đầu áp dụng quy trình sản xuất tiêu chuẩn và bảo đảm chất lượng, tên gọi vodka mới chính thức được công nhận.

Sau Cách mạng Nga, chính quyền Bolshevik quốc hữu hóa tất cả nhà máy chưng cất tư nhân tại Moscow. Nhiều nhà sản xuất vodka Nga di cư ra nước ngoài, mang theo kỹ thuật và công thức. Một người trong số họ hồi sinh thương hiệu tại Paris, dùng phiên bản tiếng Pháp của tên họ – Smirnoff.

Sau đó, người này hợp tác với một kiều dân Nga khác tại Mỹ để mở nhà máy chưng cất vodka đầu tiên ở Mỹ năm 1934. Cơ sở này sau đó được bán lại cho một công ty đồ uống Mỹ. Từ khởi đầu khiêm tốn này, vodka dần trở nên phổ biến tại phương Tây từ những năm 1940.

III. Quy trình sản xuất Vodka

Vodka có thể được làm từ nhiều loại nguyên liệu nông nghiệp khác nhau. Ở EU, nó thường được sản xuất từ ngũ cốc hoặc mật mía. Ở Đông Âu, nó cũng được sản xuất từ khoai tây hoặc gạo.

Rượu trung tính có ít nhất 96% cồn theo thể tích (ABV), sau khi đã được kiểm tra chất lượng phù hợp, sẽ được chưng cất lại để tạo ra một loại rượu tinh khiết và không mùi vị, hoặc được lọc qua than hoạt tính để loại bỏ mọi tạp chất và mùi còn sót lại.

Định nghĩa của than hoạt tính là than đã được xử lý bằng hơi nước hoặc hóa chất để làm cho nó hấp thụ hơn.

Trong nhiều trường hợp, rượu được chưng cất một hoặc hai lần rồi pha trộn với nước khử khoáng tinh khiết, giảm ABV của nó xuống khoảng 55% trước khi được lọc qua than củi. Việc lọc được thực hiện bằng cách bơm vodka qua một vài cột than củi liên tiếp, hoặc đối với các loại vodka rẻ hơn, chỉ đơn giản là để nó thấm vào các bể chứa than củi.

Máy chưng cất rượu vodka

Nước rất tinh khiết hiện được thêm vào rượu để đạt được nồng độ ABV tối thiểu hợp pháp của EU là ít nhất 37,5%; không có gì lạ khi có các loại vodka lên đến 50% ABV.

Loại đồ uống rượu tinh khiết này không yêu cầu pháp lý bất cứ thứ gì được thêm vào, mặc dù một số nhà sản xuất bao gồm các chất phụ gia để cải thiện đặc tính, trong khi những người khác đưa hương vị bằng cách thêm tinh chất tự nhiên hoặc bằng cách ngâm trái cây hoặc thảo mộc vào vodka trong vài ngày. Vodka không yêu cầu thời gian ủ.

IV. Vodka trong giai đoạn hiện đại

Mặc dù vodka xuất hiện trước gin, nhưng lại chậm phổ biến hơn tại phương Tây.

Sau Cách mạng Nga năm 1917, nhiều người tị nạn mang kỹ thuật và tình yêu với vodka ra toàn thế giới.

Một người trong số họ đã mang công thức vodka từ Nga sang Mỹ thông qua Pháp, và cùng một kiều dân khác mở nhà máy sản xuất vodka đầu tiên tại Mỹ vào những năm 1930. Mặc dù ban đầu không thành công, doanh nghiệp này sau đó được bán lại và bùng nổ vào những năm 1950 nhờ cocktail Moscow Mule.

Rượu Vodka hiện đại

Tuy nhiên, vodka chỉ thực sự bùng nổ tại phương Tây vào những năm 1960–1970 khi hàng loạt thương hiệu mới được tung ra tại Mỹ và Anh. Thời kỳ này trùng với phong trào văn hóa “swinging sixties”.

Thế hệ trẻ thịnh vượng hơn, lối sống phóng khoáng hơn, và tinh thần khám phá – cùng với tính “dễ pha” của vodka và các chiến dịch quảng cáo thông minh – đã giúp vodka trở nên phổ biến rộng rãi và vẫn tiếp tục thịnh hành đến ngày nay.

Vodka cocktail hiện gần như đa dạng ngang ngửa với gin, và xuất hiện tại những quán bar sang trọng và đẳng cấp trên toàn thế giới.

Qua bài viết này mình hy vọng bạn đã hiểu hơn về rượu vodka, hiểu rõ được rượu vodka là gì không chỉ trong khái niệm thường ngày mà còn trong các quy định Luật pháp quốc tế.

Lịch sử rượu vodka trải qua hàng trăm năm vươn mình gắn với các cuộc chiến tranh trong quá khứ. Vodka quả thực là dòng rượu mạnh bạn nên thử ít nhất một lần trong đời.

Và nếu bạn chưa biết nên mua loại vodka nào hãy tham khảo bài viết: Top 12 rượu vodka ngon, đáng thử nhất 2025

Duiheomuoi là website chuyên cung cấp các dòng rượu ngoại, rượu vang, rượu Nhật thuộc Food City Việt Nam. Chúng tôi có hỗ trợ quý doanh nghiệp gói quà tặng, trang trí hộp quà rượu dành tặng cho sếp lớn, đối tác, nhân viên và người thân.

Hotline CSKH: 0865657665 - KHDN: 0971775747 - 0964477647

Địa chỉ: 153 Liên Phường, Phước Long B, TP Thủ Đức, HCM